16. De kracht van het kwadrant
Een kwadrant is een kleine afbeelding dat in principe uit vier delen bestaat. Je kunt het ook een schema of matrix noemen. Er zijn veel variaties in het uiterlijk van de kwadranten, maar het gaat steeds om hetzelfde principe, namelijk de kern van een onderwerp op een snelle manier inzichtelijk maken. Het doel van dit 'inzicht' is om een aantal bekende kwadranten kort te bespreken en om je aan te moedigen bepaalde onderwerpen voor jezelf in een kwadrant te verduidelijken. Voor de kwadranten die ik ga bespreken geldt dat zij uitvoerig op internet worden beschreven. Wil je er dus meer van weten, zoek even op internet.
1. Het Eisenhower kwadrant
Het Eisenhower kwadrant is een van de meest bekende kwadranten. Het is een visualisering van de bekende uitspraak van de Amerikaanse president Dwight David Eisenhower, die zei dat 'Urgente zaken zelden belangrijk zijn en dat belangrijke zaken zelden urgent zijn’. Hoewel dit model heel eenvoudig is, is het een effectief hulpmiddel voor het stellen van prioriteiten. Als iets zowel belangrijk als urgent is, is het devies 'onmiddellijk doen'. Is iets belangrijk, maar niet urgent, zorg dan dat je het goed plant, zodat er genoeg tijd is om de zaak met zorg uit te voeren. Gebeurt het plannen niet zorgvuldig of wordt de planning niet in acht genomen, kan de situatie ontstaan dat iets belangrijks urgent wordt, met alle tijdsdruk die daarbij hoort. Urgente maar niet belangrijke zaken kun je het beste door anderen laten doen en zaken die niet belangrijk zijn en niet urgent, kun je beter schrappen (elimineren).
2. Johari window
Het Johari window is een kwadrant dat het belang laat zien van wat mensen over zichzelf en iemand anders weten als ze met elkaar communiceren. Het is ontwikkeld door Joseph Luft en Harry Ingham in 1955. De theorie is dat de communicatie en het gedrag naar elkaar beter wordt naarmate het 'open'-kwadrant groter wordt. Dit wordt bereikt door feedback van de ander, zodat de zelfkennis wordt vergroot en door een open communicatie, waardoor de andere meer van jou te weten komt. Het 'open'-kwadrant wordt ook wel het speelveld genoemd waarbinnen onze communicatie met iemand anders zich afspeelt. De onderliggende redenering is dus dat hoe groter het speelveld is (lees: hoe groter de kennis van elkaar is), hoe beter we met elkaar kunnen communiceren. Dit model kan ook worden toegepast op groepen. Ik heb wel eens het voorbeeld genoemd van een voetbalteam. Zou de prestatie van een team toenemen met de toename van de kennis over elkaar van de teamleden? Hoeveel conflicten zijn er niet in de wereld omdat groepen mensen elkaar niet begrijpen. In dit verband is ook een interessante invalshoek het boek 'Geweldloze communicatie' 8e van Marshall B. Rosenberg. Het gaat onder andere over de kennis van elkaars behoeften als middel om vreedzaam conflicten op te lossen. Op YouTube vind je ook veel video's van optredens van Rosenberg.
3. Kernkwadranten van Ofman
Met de kernkwadranten van Daniel Ofman kun je jouw kernkwaliteiten op een logische manier analyseren. Het is een eenvoudig maar zeer uitgebreid en effectief hulpmiddel. Ik zal hier in het kort uitleggen wat in de vier kwadranten kan worden ingevuld en wat de onderlinge verbanden zijn tussen de kwadranten. De vier kwadranten zijn kwaliteit, valkuil, uitdaging en allergie.
1. Kernkwaliteiten
Kernkwaliteiten zijn volgens Ofman de voor een persoon typerende kenmerken of specifieke sterktes. Het zijn die eigenschappen die je maken tot degene die je bent. Deze kernkwaliteiten zijn positieve eigenschappen die anderen ook bij jou herkennen. Voorbeelden zijn hulpvaardig, creatief, enthousiast, enzovoorts.
2. Valkuil
De kernkwaliteiten worden echter een valkuil als je erin doorschiet. Een teveel van je kernkwaliteit leidt ertoe dat er een negatieve bijwerking ontstaat. Je kwaliteit wordt een zwakte. Ben je bijvoorbeeld erg enthousiast, dan kun je daarin doorslaan en in je valkuil stappen. Je wordt dan impulsief of als je doorschiet in je zelfverzekerdheid word je arrogant.
3. Uitdaging
Gelukkig is er een hulpmiddel om je kernkwaliteit te ondersteunen, zodat je niet in je valkuil trapt. Daniel Ofman noemt dit onze 'uitdaging'. De uitdaging is de positief tegenovergestelde kwaliteit van de valkuil. Bij de valkuil impulsief hoort bijvoorbeeld de uitdaging voorzichtig. Je uitdaging is dus gedrag dat je helpt om je kernkwaliteit te behoeden voor de valkuil.
4. Allergie
Het tegenovergestelde van je kernkwaliteit is je allergie. Het is het gedrag waar je zelf het minst mee hebt en juist bij anderen afkeurt. Het is mooi om te zien hoe de kwadranten met elkaar in verbinding staan en van elkaar afgeleid kunnen worden. In ons voorbeeld is de allergie terughoudend zijn. Terughoudend is niet alleen het tegenovergestelde van enthousiast, maar is ook het teveel van de uitdaging voorzichtig. Misschien helpt het iemand die terughoudend is om iets impulsiever te zijn, om dichter bij de kernkwaliteit enthousiast te komen.
Daniel Ofman heeft veel interessante boeken geschreven over dit onderwerp onder ander 'De kernkwaliteiten van het Enneagram'. Onderstaande link is een van de vele sites met voorbeelden van kernkwadranten.
https://www.jobeducation.nl/kernkwadranten-voorbeelden-lijst/
4. De roos van Laery
De roos van Laery is een schema waarin op een duidelijke manier de samenloop van verschillende gedragscomponenten inzichtelijk wordt. De theorie achter de roos van Laery is, dat bepaald gedrag een bepaalde reactie oproept. De Amerikaanse psycholoog Timothy Laery ontdekte dat de reactie van mensen op gedrag van anderen in veel gevallen voorspelbaar is en daarmee ook beïnvloedbaar. Het model van Laery heeft twee assen. De 'Boven-Onder-as' en de 'Tegen-Samen-as'. De as met boven en onder roept tegengesteld gedrag op. Gedraagt iemand zich onder, dan gaat de ander bijna vanzelfsprekend boven zitten. Gaat iemand boven zitten, dan gaat de ander naar onder.
De as van Tegen en Samen roept juist hetzelfde gedrag op. Dus als de één zich samen gedraagt, dan gaat de ander zich ook samen gedragen. Hetzelfde geldt voor het tegen gedrag. De Roos van Laery is een handig hulpmiddel als de communicatie moeizaam verloopt of als bepaalde gedragspatronen ingesleten zijn. Het geeft geen waardeoordeel aan het gedrag, maar geeft inzicht dat het ene gedrag het andere oproept.
Via onderstaande link kun je een test doen om een indicatie te krijgen van je eigen gedragsstijl volgens de theorie van Laery.
5. De leercirkel van Kolb
Dit model doorloopt via de kwadranten I t/m IV de verschillende fases van een leerproces.
Frase I: Onbewust onbekwaam
In deze fase heb je iets nog nooit gedaan. Je bent je niet of nauwelijks bewust van het bestaan en je kunt daardoor ook niet weten of je er bekwaam in bent. Het is als het ware een neutrale fase. Je hebt er bijvoorbeeld nog nooit over nagedacht om gitaar te gaan spelen. Voordeel is dat men zich in deze fase daar ook niet druk over hoeft te maken.
Fase II: Bewust onbekwaam
In fase II word je je bewust dat je iets niet kunt (gitaarspelen). Door de bewustwording van het feit dat je iets niet kunt, kun je de keuze maken om iets te gaan leren. Als je de keuze maakt om te starten met het oefenen, in dit geval met gitaarlessen, kom je op een moeilijk moment in de leercirkel. Je ontdekt wat er allemaal bij komt kijken en dat het wellicht niet zo eenvoudig is als je had gedacht. Veel mensen komen hier in het leerproces vaak op een punt dat ze het niet volhouden en stoppen.
Fase III: Bewust bekwaam
Langzaam maar zeker krijg je het gevoel dat het gaat lukken. Het leren en oefenen gaan steeds gemakkelijker en je krijgt plezier en vertrouwen in wat je aan het oefenen bent. In ons voorbeeld kun je al een aardig stukje gitaar spelen. Je moet wel nog goed nadenken bij wat je doet.
Fase IV: Onbewust bekwaam
Na veel oefenen kom je op een moment dat het lijkt alsof het vanzelf gaat. Je bent een geoefend gitaarspeler bij wie de melodie zonder nadenken uit de vingers komen. Je bent onbewust bekwaam.
Je kunt de leercirkel van Kolb telkens blijven herhalen met nieuwe uitdagingen. Je leert door het model te volgen op welke plaatsen in de verschillende fasen het leren moeilijk is. Hierdoor kun je er rekening mee houden en ontdekken dat als je niet opgeeft op lastige momenten, het uiteindelijk allemaal toch goedkomt.
Tot slot. Als je nog meer kwadranten, matrixen of modellen wilt ontdekken, kijk dan op internet. Voorlopig laat ik het hier even bij.
Zelf een matrix maken kan je helpen om een beslissing te nemen. Een eenvoudig voorbeeld is de keuze van je vakantie.
Toepassingen bij dit inzicht
- Probeer de hierboven genoemde kwadranten verder te verdiepen. Dit kan door informatie op internet te zoeken of door het lezen van boeken over de onderwerpen.
- Welke beslissing moet je op dit moment nemen? Probeer de afwegingen in een kwadrant te vangen en per vak te voor- en tegenargumenten te benoemen.
Mocht je nog vragen hebben of een opmerking naar aanleiding van dit inzicht, laat het dan weten via 'Contact'.