4. Relativeren

Relativeren is de kunst om in een situatie de betrekkelijkheid ervan te zien. Dat wil zeggen dat je het vermogen hebt om wat er gebeurt te vergelijken met een andere gebeurtenis. Een van de meest tot de verbeelding sprekende voorbeelden is het gezegde 'het glas is half leeg of het glas is half vol'. Je kunt dezelfde situatie vergelijken met het meest optimale resultaat of vergelijken met het laagst mogelijke resultaat. Wat er gebeurt verandert niet, maar de perceptie ervan zal in het eerste geval negatief zijn en in het tweede geval positief.

Een ander bekend voorbeeld van relativeren, herkennen we ook allemaal. Een groep mensen zit bij elkaar in een lastige discussie. Denk aan een vergadering, onderhandeling of een moeilijke familiekwestie. Op het moment de er een impasse dreigt en de gemoederen hoog oplopen, komt een van de deelnemers met een grappige opmerking. Iedereen begint te lachen en de spanning wordt gebroken. Vanuit deze nieuwe sfeer blijkt er plots een doorbraak in het vinden van een oplossing. Ook hier had iemand het vermogen om de gespannen negatieve situatie te veranderen in een positieve situatie.

De kunst van het relativeren gebruikt je in eerste instantie voor jezelf. Het voornaamste doel is dat je negatieve gedachten probeert om te buigen naar positieve gedachten.

De twee belangrijkste uitgangspunten zijn: 1. Zelden is iets absoluut en 2. Het is veel makkelijker om jezelf aan te passen dan om de situatie aan te passen. Een vaak gebruikt voorbeeld voor uitgangspunt 1 is het verschil in standpunt dat je inneemt. Letterlijk kan dit zijn als je het cijfer zes bekijkt. Iemand die tegenover je zit zal het cijfer negen zien. Wat te denken van de boer die naar regen snakt voor zijn te droge akker en de vakantieganger die wil zonnebaden. Voor uitgangspunt 2 geldt de belangrijke vraag; "kan ik datgene wat mij niet bevalt, veranderen?".

Als iets niet absoluut is en een goede oplossing in de verandering in mijzelf ligt, moet het mogelijk zijn om deze 'betrekkelijkheid' in verband te brengen met een positief alternatief. Het alternatief wordt positief door de manier waarop het wordt voorgesteld. Stel je bent ontslagen.

Uitgangspunt 1: Het lijkt een absoluut dieptepunt. Maar is dat zo? Krijg je uitkering? Is het een kans voor beter werk? Is het een moment om de extra vrije tijd nuttig te gebruiken?

Uitgangspunt 2: Door depressief op de bank te gaan zitten, krijg je je werk niet terug. Je kunt aan het feit dat je ontslagen bent niets veranderen, wel kun je zelf actief op zoek naar een oplossing hiervoor. Misschien is het wel de kans om iets heel anders te gaan ondernemen. Een mooi voorbeeld is het verhaal van mijn oom. Hij werkte als monteur bij een bedrijf. De dag voor Kerst werd hij ontslagen. Geen fijne boodschap om mee thuis te komen en bedorven feestdagen. Een aantal dagen na zijn ontslag, kwam iemand bij hem aan de deur. Hij had gehoord van het ontslag van mijn oom en vroeg hem of hij bij hem iets wilde repareren. Al snel kwam de volgende zijn dienst vragen. Zo gebeurde het dat mijn handige oom plots niet meer werkeloos was maar een zelfstandig ondernemer.

Zoals al gezegd, is relativeren vooral iets voor een situatie waarbij jezelf bent betrokken. Het is vaak lastig om anderen te adviseren om ook te relativeren. Relativeren kun je op jezelf toepassen, maar voor anderen geldt dat een luisterend oor vaak beter is dan een goed bedoeld (relativerend) advies. 

Tot slot nog een van de beroemde uitspraken van Johan Cruijff: "De waarheid is nooit precies zoals je denkt dat hij zal zijn." Een goede raad als je van mening bent, dat wat je is overkomen het einde van je geluk betekent. Met andere woorden: "De soep wordt nooit zo heet gegeten als hij wordt opgediend".

Toepassingen bij dit inzicht

- Kijk naar vervelende problemen in je verleden die uiteindelijk toch goed zijn opgelost.

- Welk probleem heb je op dit moment. Analyseer je situatie en stel jezelf vragen. Is het wel de waarheid? Is er geen alternatief? Wie kan mij helpen? Kan ik van het probleem een kans maken? Bedenk: Nooit is iets absoluut, een oplossing begint altijd bij jezelf, alles is tijdelijk en ook hier kan het toeval je grootste vriend zijn...

Mocht je nog vragen hebben of een opmerking naar aanleiding van dit inzicht, laat het dan weten via 'Contact'.